Mesane Kanseri Tedavisi

Mesane kanseri nedir?

Mesane kanseri, en sık olarak idrar kesesinin iç yüzeyini döşeyen ürotelyal hücrelerden kaynaklanan kötü huylu bir hastalıktır. Dünya genelinde en sık görülen onuncu kanser türüdür ve gelişmiş ülkelerde olguların %90’ından fazlasını ürotelyal karsinom (eski adıyla geçiş hücreli karsinom) oluşturur.

Sigara kullanımı ve boya, kauçuk gibi endüstrilerde çalışanların maruz kaldığı aromatik aminler en önemli çevresel risk faktörleri arasındadır. FGFR3, TP53 ve RB1 gibi genlerdeki mutasyonlar da tümör gelişiminde rol oynar ve hastalığın kas tabakasına yayılmamış (non-invaziv) ya da kas tabakasına yayılmış (invaziv) alt tiplerinin oluşmasına katkıda bulunur.

Klinik olarak mesane kanseri genellikle ağrısız, gözle görülebilir idrarda kanama (hematüri) ile kendini gösterir; ancak bazı hastalarda sık idrara çıkma ya da idrar yaparken yanma gibi iritatif belirtiler de olabilir.

Tanıda idrar sitolojisi, sistoskopi ve mesane içinden tümörün endoskopik olarak alınarak incelendiği TURBT işlemi kullanılır. Tedavi, tümörün evresi ve derecesine göre değişir; yüzeyel tümörlerde mesane içine verilen BCG gibi tedaviler kullanılırken, ileri evrelerde radikal sistektomi (mesanenin alınması) kemoterapi veya immünoterapi uygulanabilir. Son yıllarda bağışıklık kontrol noktası inhibitörleri ve hedefe yönelik tedaviler sayesinde metastatik mesane kanseri olan hastalarda yaşam süresi ve yaşam kalitesinde belirgin ilerlemeler sağlanmıştır.

Mesane Kanseri Neden Olur?

Mesane kanseri, mesane iç yüzeyini döşeyen hücrelerdeki genetik değişikliklerle başlar ve bu değişiklikler, hücrelerin kontrolsüz şekilde çoğalmasına neden olur. En yaygın neden, toksik maddelere uzun süreli maruziyettir. Özellikle sigara kullanımı ve bazı kimyasallarla temas, mesane hücrelerinde DNA hasarına yol açarak kanser gelişimini tetikler. Bunun yanında genetik yatkınlık, kronik mesane enfeksiyonları ve bazı ilaçlar da riski artırabilir.

Mesane kanseri riskini artıran başlıca nedenler:

• Sigara içmek (en önemli risk faktörü)
• Endüstriyel kimyasallara maruz kalmak (örneğin boya, tekstil, kauçuk sanayisi)
• Kronik mesane enfeksiyonları veya irritasyonlar
• Uzun süreli mesane kateteri kullanımı
• Bazı kanser tedavi ilaçları (örneğin siklofosfamid)
• Radyoterapi (özellikle pelvis bölgesine)
• Arsenikli su tüketimi
• Genetik yatkınlık ve aile öyküsü

Mesane kanserinin oluşumunda çevresel, genetik faktörler etkili mi?

Diğer tüm kanserlerde olduğu gibi mesane kanserlerinde de genetik ve çevresel faktörler rol almaktadır. Mesane Kanserine yol açtığı düşünülen çevresel faktörler;

• Sigara: Mesane tümörlü hastaların %50’sinde vardır. Sigarada bulunan aromatik aminler ve polisiklik hidrokarbonlar böbrekten idrar ile atılırlar ve mesane kanseri için risk faktörü oluşturur.
• Aromatik aminler, polisiklik hidrokarbonlar ve klorinize hidrokarbonlara çevresel maruziyet %10’luk bir değer ile ikinci en sık çevresel faktördür.
• Ayrıca suni tatlandırıcılar, siklofosfamid, kronik enfeksiyonlar, pelvik radyasyon da risk faktörleri arasındadır.

Mesane kanserinde hastada hangi yakınmalar gözlenir?

Mesane kanserinin en önemli semptomu ağrısız, pıhtılı hematüridir. Bazen irritatif bulgulara da yol açabilir. Tümör çok yaygın olduğunda mesane boynunu tıkayarak zor idrar yapma, dizüri, pollaküri gözlenir. Uzun dönem idrarda kanamaya bağlı olarak hastada anemi (kansızlık) oluşabilir, bu da halsizlik gibi bulgulara yol açabilir.

Mesane kanseri belirtileri nelerdir?

Mesane kanseri, erken evrede belirti verebilir ve bu nedenle erken tanı için semptomların farkında olmak önemlidir. En yaygın semptomlar genellikle idrarla ilgilidir ve hastalığın şiddetine göre değişebilir. İşte mesane kanserinin sık görülen belirtileri:

• İdrarda kan görülmesi (hematüri)genellikle ağrısızdır
• Sık idrara çıkma ihtiyacı
• Ani ve güçlü idrar yapma isteği
• İdrar yaparken ağrı veya yanma hissi
• Mesaneyi tamamen boşaltamama hissi
• Pelvik bölgede veya sırtta ağrı (ileri evrelerde).

Mesane kanserlerinde tanı koymak için hangi tetkikler yapılır?

• Tam idrar tahlili: Makroskopik veya mikroskopik hematüri olması en önemli bulgudur. İdrar analizinde mikroskopta her büyük büyütme alanında 3’ten fazla eritrosit olmasıdır.
• İdrar sitolojisi: idrarda atipik malin hücrelerin görülmesi ürotelyal kanserler açısından önemlidir.

Mesane kanserinin görüntülenmesi için hangi radyolojik tetkikler kullanılır?

Bundan 15-20 yıl önce sıklıkla çekilen İVP (intravenöz pyelografi)’nin mesane fazında dolma defektleri saptanırdı. IVP’de böbreklerde tıkanıklık olup olmadığı kolaylıkla saptanırdı. Şimdi ise idrarda kanama ile gelen hastaya yapılacak ilk radyolojik tetkik ultrasonografidir.

Dolu bir mesane ile yapılır ve 1 cm’in üzerindeki tümörlerin %90’ı bu şekilde saptanır. Tümör üreter orifislerini tıkamış ise böbreklerdeki hidronefroz ultrasonografi ile kolaylıkla saptanır.

1 cm’in altındaki mesane tümörleri ultrasonografi sırasında atlanabilir.

Hastada ağrısız, pıhtılı hematüri devam ediyor ise mutlaka mesaneye sistoskopi ile bakılmalıdır (Resim 3).

Bu tetkiklerde mesanedeki tümör yaygın ise mutlaka kontrastlı bir tomografi ile değerlendirme yapılmalıdır.

Tomografide mesane duvarı tutulumu, lenf bezlerinde büyüme ve böbreklerde tıkanıklık var mı saptanır.

Yine evrelendirme amaçlı olarak MR’da kullanılabilir (Resim 5).

Mesane kanserinin evrelendirmesi nasıl yapılır?

Mesane tümörü evrelemesi T(tümör) N (lenf nodu) M (metastaz) evreleme sistemine göre yapılır.

Ayrıca mesane kanserleri kendi içlerinde; düşük malign potansiyelli papiller ürotelyal neoplazi, düşük gradeli papiller ürotelyal karsinom, yüksek gradeli papiller ürotelyal karsinom olarak ayrılırlar (Resim 6).

Mesane kanseri seyri nasıldır?

Hastalığın klinik seyri tümörün alt tipine, sayısına, büyüklüğüne ve evresine göre değişiklik göstermektedir. Mesane tümörlerinin kasa invaze olması hastanın prognozunu belirleme açısından çok önemlidir.

Kasa invaze olmayan mesane kanserlerinin büyük bir çoğunluğu endoskopik yöntemlerle tedavi edilirken, kasa invaze olan mesane kanserlerinde, hastanın genel durumu elverişli ise tercih edilen yöntem radikal sistektomi ve üriner diversiyon ameliyatlarıdır.

Mesane Kanseri Tedavisi

Tetkikleri tamamlandıktan sonra çok kısa sürede genel anestezii altında sistoskopi ve TUR ile mesane tümörü kazınmalıdır. Hastanın bu işlemi ertelemesi hayati riskler yaratabilir. TUR ile mesanedeki tümörlerin tamamı kazınmaya çalışılmalıdır. Bazen mesanenin içi tamamen tümör ile dolu olabilmektedir. Bu hastalarda içerisinde kasın da olduğu örnek alınarak patoloji sonucu beklenebilir.

Yüksek dereceli ve kas tutulumu var ise hasta sistektomiye hazırlanabilir. TUR mesane yaparken görünür tümörler tamamen temizlendikten sonra derin doku örnekleri ayrıca alınarak kas tutulumu olup olmadığı ortaya konulmaya çalışılmalıdır. TUR’a başlamadan önce ve sonra mutlaka bi-manuel muayene yaparak kitle palpe edilmeye çalışılır, çevre dokulara mesanenin fiksasyonu olup olmadığı kontrol edilir.

TUR-mesane yaptıktan hemen sonra mesane içerisine ilaç tedavisi uygulanır mı?

Evet, tümör özellikle çok yaygın değil ise, yüzeyel intiba edinildiyse ve tam bir hemostaz yapıldı ise ameliyattan sonra mesaneye tek doz mitomisin verilerek içeride 1 saat tutulmaktadır. Bu tedavi özellikle nükslerin önlenmesi için oldukça önemlidir.

Mesane kanserlerinde tedaviye ilave olarak dikkat edilmesi gereken noktalar nelerdir?

• Sigarayı mutlaka bırakılmalı ve pasif içici dahi olunmamalıdır
• Sıvı alımını artırma
• Aromatik aminlerden, kimyasal maddelere temastan uzak durulmalı
• Sağlıklı beslenme önerileri, vitamin takviyesi
• Radyasyona karşı koruma tedbirleri alınmalı
• Klorlu su tüketimi azaltılmalı
• Suyun arsenik gibi ağır metallerle teması önlenmeli
• Kronik enfeksiyonların tedavisi yapılmalı

Mesanede kas tutulumu var ise tedavi yaklaşımı nasıl olmalıdır?

Lenf bezlerinde tutulum yok ve metastaz gösterilememiş, hasta uzun süreli bir ameliyatı kaldırabilecek durumda ise sistektomi yapılarak mesane çıkarılmalıdır, lenf nodları temizleberek patolojiye gönderilmelidir. Sonucuna göre gerekirse kemoterapi uygulanmalıdır. Bazen sistektomi öncesi de hastanın durumuna göre kemoterapi tercih edilmektedir.

Mesane Kanseri Tedavisi Sık Sorulan Sorular

Mesane Kanseri Tedavisi Var mı?

Evet, mesane kanseri için çeşitli tedavi seçenekleri mevcuttur ve hastalığın evresine, hücre tipine ve hastanın genel sağlık durumuna göre bireyselleştirilmiş tedavi planları uygulanabilir. Tedavi, tümörün mesane duvarına ne kadar derin yayıldığına göre değişir. Yüzeyel (non-muscle-invasive) tümörlerde cerrahiyle çıkarma ve lokal tedavi yöntemleri öncelikli iken, kas invaziv (muscle-invasive) tümörlerde daha agresif ve sistemik yaklaşımlar gereklidir.

Mesane Kanseri Tedavisi Mümkün mü?

Erken evrede teşhis edilen mesane kanserlerinin tedavisi genellikle başarılıdır. Özellikle yüzeyel tümörlerde tam remisyon mümkündür. Bununla birlikte, ileri evre veya metastatik mesane kanserlerinde kür sağlanması daha zor olsa da, hastalığın kontrol altına alınması ve yaşam süresinin uzatılması modern tedavi yaklaşımları ile mümkün hale gelmiştir. Son yıllarda immünoterapiler ve hedefe yönelik tedaviler, ileri evre hastalarda bile umut vadetmektedir.

Mesane Kanseri İlaç Tedavisi Nasıldır?

Mesane kanseri için ilaç tedavisi hem lokal (intravezikal) hem de sistemik olarak uygulanabilir. Yüzeyel mesane kanserlerinde, transüretral rezeksiyon (TUR) sonrası intravezikal ilaçlar, özellikle Bacillus Calmette-Guérin (BCG) immünoterapisi veya mitomisin gibi kemoterapötikler kullanılır. Kas invaziv kanserde veya metastatik hastalıkta ise sistemik kemoterapi (örneğin, cisplatin bazlı rejimler) ya da immün kontrol noktası inhibitörleri (anti-PD-1/PD-L1) gibi yeni nesil ajanlarla tedavi planlanır.

Mesane Kanseri Tedavisinde Kemoterapi

Kemoterapi, özellikle kas invaziv mesane kanserinde temel tedavi unsurlarındandır. Neoadjuvan (ameliyat öncesi) kemoterapi, mesanenin cerrahi olarak çıkarılması (radikal sistektomi) öncesinde kullanılarak sağkalımı artırır. Adjuvan (ameliyat sonrası) kemoterapi ise mikroskobik hastalığın temizlenmesine yardımcı olur. Metastatik evrede ise palyatif kemoterapi yaşam süresini uzatmak ve semptomları hafifletmek amacıyla kullanılır. Standart rejimler genellikle cisplatin ve gemcitabine kombinasyonunu içerir.

Mesane Kanseri Tedavisi Ne Kadar Sürer?

Mesane kanseri tedavi süresi, seçilen yöntemlere ve hastalığın evresine bağlı olarak değişkenlik gösterir. Yüzeyel tümörlerde BCG tedavisi genellikle 6 haftalık indüksiyon ve ardından aylar süren idame tedavisinden oluşur. Kas invaziv kanserde cerrahi ve kemoterapi süreçleri birkaç ay sürebilir. Metastatik hastalıkta ise tedavi süreci hastanın yanıtına ve tedavi toleransına göre sürekli izlem altında devam eder.

Mesane Kanserinden Kurtulmak Mümkün mü?

Eğer mesane kanseri erken evrede teşhis edilirse, küratif tedavi ile tamamen kurtulmak mümkündür. Yüzeyel tümörlerde TUR ve BCG ile başarılı sonuçlar elde edilir. Kas invaziv hastalıkta radikal sistektomi ile birlikte neoadjuvan kemoterapi sağkalımı önemli ölçüde artırır. Ancak ileri evre veya metastatik vakalarda hastalık kronik bir duruma dönüşebilir ve tedavi daha çok yaşam süresini uzatma ve yaşam kalitesini artırma odaklı olur.

Mesane Kanserinde Yaşam Süresi Ne Kadardır?

Yaşam süresi; hastalığın evresi, tümörün biyolojik özellikleri, uygulanan tedavi ve hastanın genel sağlık durumu gibi birçok faktöre bağlıdır. Erken evre (Ta, T1) mesane kanserlerinde 5 yıllık sağkalım oranı %80-90 civarındayken, kas invaziv tümörlerde bu oran %40-60’a düşmektedir. Metastatik mesane kanserinde ise ortalama sağkalım süresi kemoterapiyle yaklaşık 12-15 ay, immünoterapi ile bazı hastalarda daha uzun olabilir. Son yıllarda geliştirilen